Gospodarka obiegu zamkniętego (inaczej cyrkularna) to właśnie GOZ. Z tym określeniem spotyka się coraz więcej przedsiębiorców podczas starania się o dotacje unijne. Ale czym dokładnie jest GOZ i czemu służy? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Gospodarka o obiegu zamkniętym – główne cele
Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) to model biznesowy, który tworzy koncepcję dla przedsiębiorstw, jak minimalizować zużycie surowców oraz powstawanie odpadów. Głównym celem GOZ jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do środowiska oraz ograniczenie zużycia energii. Właśnie takie modele biznesowe przedsiębiorstw o obiegu zamkniętym są już wpisane w strategie rozwojowe na szczeblu globalnym, Unii Europejskiej, a także Polski.
GOZ to przyszłość strategii rozwojowej do 2030 roku, która została przyjęta przez wszystkie kraje ONZ i zakłada realizację 17 celów zrównoważonego rozwoju. Jednym z nich jest cel 12, czyli odpowiedzialna konsumpcja i produkcja, która definiowana jest zasadami GOZ. Dodatkowo Komisja Europejska wprowadziła plany strategiczne dla wszystkich krajów UE, związane z osiągnięciem neutralności klimatycznej i zapewnieniem ciągłości produkcji do 2050 roku, w obliczu kończących się zasobów surowców nieodnawialnych. Dlatego właśnie w perspektywie dotacji unijnych do 2027 roku znajduje się szereg działań, które mają na celu wprowadzenie zmian wśród przedsiębiorców.
Model linearny – stosowany w większości zakładów produkcyjnych i zakładający pozyskanie surowców do produkcji, wytworzenie produktu i wyrzucenie odpadów – ma zostać zamieniony na model cyrkularny, czyli mający na celu tworzenie produktów o długiej żywotności, które można poddać renowacji, reprodukcji i recyklingowi, aby wprowadzić je ponownie do obiegu i nie tworzyć odpadów. GOZ jest jednym z filarów polityki środowiskowej, klimatycznej i gospodarczej UE, dlatego przedsiębiorstwa, które chcą się rozwijać na rynkach międzynarodowych, będą musiały wprowadzić ten model zarządzania do swojej produkcji.
Zalety gospodarki obiegu zamkniętego
Strategia GOZ ma wiele zalet i korzyści, wśród których można wymienić:
- oszczędność surowców,
- pozytywny wpływ na środowisko naturalne,
- odporność na zmiany w globalnym handlu,
- mniejsze wydatki na energię,
- mniejsze wydatki na gospodarowanie odpadami,
- korzyści finansowe (możliwość sprzedaży odpadów jako surowca dla innego przedsiębiorcy),
- zmniejszenie opłat środowiskowych (obniżenie emisji CO2),
- korzyści wizerunkowe firmy.
Jak widać, działania GOZ są korzystne i opłacalne dla przedsiębiorców, a przy tym nie aż tak trudne do zastosowania. Strategia wymaga od firmy mądrego planowania procesu produkcji, tak by nie występowały odpady jako takie – każdy pozostały odpad ma być traktowany jako surowiec do ponownego wykorzystania, w tym przez inne podmioty.
GOZ – główne założenia
Ideą GOZ jest postępowanie z odpadami zgodnie z następującymi zasadami 6R, które pomagają ratować środowisko:
- Rethink – przemyśl.
- Refuse – odmawiaj.
- Reduce – redukuj.
- Reuse – używaj ponownie.
- Recycle – przetwarzaj.
- Repair – naprawiaj.
Powyższe zasady 6R mają na celu zminimalizować marnotrawstwo surowców poprzez ich wielokrotne wykorzystanie (zgodnie z dewizą „nie wyrzucaj, nie pal, nie składuj”). I tu pojawia się pytanie: Jakie działania może podjąć przedsiębiorca, by wpisać się w model GOZ? A oto odpowiedź:
- redukcja wytwarzanych odpadów produkcyjnych,
- redukcja ilości zużywanej wody i energii,
- ponowne wykorzystanie odpadów w procesach produkcji,
- recykling odpadów,
- wykorzystanie do produkcji surowców i materiałów pochodzących z recyklingu lub po ponownym przetworzeniu,
- naprawianie materiałów lub produktów, a następnie ponowne włączanie ich w obieg,
- inwestowanie w odnawialne źródła energii (np. pompy ciepła, fotowoltaika).
Wielu przedsiębiorców dąży do optymalizacji procesów technologicznych w celu redukcji kosztów prowadzonej działalności i ciągle szuka nowych rozwiązań. Gospodarka o obiegu zamkniętym jest właśnie jednym z takich rozwiązań (na skalę globalną), której priorytetem jest dbanie o środowisko i jednoczesne minimalizowanie kosztów związanych z procesem produkcji poprzez wyeliminowanie odpadów. Na świecie z roku na rok przybywa coraz więcej ludzi, a złoża surowców niestety się kurczą i kiedyś skończą. Uświadamianie przedsiębiorców, którzy pozyskują surowce do produkcji, o możliwości wykorzystania ich po raz kolejny lub sprzedaży do innego przedsiębiorcy, który je ponownie wykorzysta, pomoże opóźnić proces pustoszenia złóż i przyczyni się do walki z katastrofą ekologiczną.
Dotacje GOZ
Wprowadzanie programów dotacyjnych (w tym eksportowych), które pozwalają na uzyskanie dofinansowania przez przedsiębiorców chcących wprowadzić model GOZ do swojego procesu produkcji, są bardzo pomocne i motywują do zmian na lepsze. Rosnąca świadomość także wśród konsumentów i wybieranie przez nich produktów pochodzących z recyklingu, ekologicznych czy używanych zachęca przedsiębiorców do działań w duchu trendu less waste (z ang. mniej odpadów). Ma to duże znaczenie w eksporcie, ponieważ coraz częściej partnerzy zagraniczni zwracają na to uwagę. Z kolei programy unijne wymagają stosowania zasad z gospodarki obiegu zamkniętego.